«Εσού σου πρέπει αφέντη μου
- μπέη μου και λεβέντη μου -
καράβι ν' αρματώσεις,
στην Αγγλιτέρα να το πας
φλουρί να το φορτώσεις.
Στην πλώρη να' το μάλαμα,
στη πρύμη το λουάρι
και τα πανιά και τα σχοινιά
σαφί μαργαριτάρι»...
Αυτή ήταν η μεγάλη εξόρμηση, κάτι σαν τελετή ενηλικίωσης, όπως το πρώτο μπάνιο στη θάλασσα χωρίς την επιτήρηση των γονιών: τα κάλαντα της πρωτοχρονιάς και στα άλλα χωριά του νησιού, με σκούφο, φακό και ραβδί για τα άγρια ποιμενικά σκυλιά της Αγίας Μαρίνας. Γιατί αυτή η εξόρμηση δεν ήταν τελείως ακίνδυνη, ένα απλό παιδικό παιχνίδι. Το περιγράφει πολύ γλαφυρά ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στο διήγημα «Της Κοκκώνας το σπίτι»:«Η τελευταία ζυγιά, ήτις κατήλθε, συνίστατο από τον Στάμον και τον Αργύρην, δύο φρονίμους παίδας. Ούτοι δεν εμάλωναν, αλλ’ εσχεδίαζαν μεγαλοφώνως τι να κάμουν τα λεπτά εκείνα που θα εμάζωναν εκείνην την βραδιάν [σ.σ. από τα κάλαντα].
- Να φτιάσωμε κι’ ένα σκεπαρνάκι, βρε.
- Να κόψουμε μια λεύκα.
- Να πάρουμε φλαμούρι, να κάμουμε καράβι.
- Να βγάλουμε από τον πεύκο τ’ Αλμπάνη την καρίνα και τα στραβόξυλα.
- Εσύ θα είσαι μαραγκός, κι’ εγώ πρωτομάστορας».
Στα λόγια και στη σκέψη των παιδιών δυο διαφορετικών νησιών, σε διαφορετικές εποχές, υπήρχε η υπέρτατη διάκριση των κοινωνιών τους: Να αρματώσουν καράβι και να οργώνουν τις θάλασσες φέρνοντας πλούτη πίσω στο νησί. Προς το παρόν όμως τα χρυσά και τα μαλάματα, τα δικά μας πλούτη, ήταν οι δραχμές από τα κάλαντα και τις «καλές χέρες» της πρωτοχρονιάς, με πιο ξεχωριστό το ασημένιο τότε εικοσάρικο που μας φιλοδωρούσε ο ηλικιωμένος, πραγματικός, εφοπλιστής. Έτσι, κατάκοποι από τη μεγάλη εξόρμηση, βυθιζόμασταν στον πιο γλυκό ύπνο, μέχρι που στο βάθος ακούγονταν οι λύρες και οι φωνές της κομπανίας των μεγάλων που έβγαιναν κι αυτοί τα μεσάνυχτα για να καλαντίσουν:
Άψε βαΐτσα το κερί
κι ανέβα και κατέβα,
φέρε πανέρι κάστανα
πανέρι πορτοκάλια
κι αν έχεις κίτρο κόψε το
κάμε το με το μέλι
γιατί ’μαστε στα κάλαντα
κι ήμαστε φραγγιασμένοι.
Για δώσε μας τον πετεινό
για δώσε μας την κότα
για δώσε μας το τάλαρο
να βγούμε από την πόρτα.
Και του χρόνου…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου