Η γοητεία της λιμνοθάλασσας στο Αιτωλικό

«Στη θάλασσα εκεί τη ρηχή και την ήρεμη» όπως ακριβώς τη τραγουδά ο Κωστής Παλαμάς σε ξελογιάζουν η αργή κίνηση των χρωμάτων και των σχημάτων, το είδωλο του σύννεφου, του ηλιοβασιλέματος, των φρακτών, ενός υδρόβιου πουλιού που κάθεται πάνω, της ψαράδικης καλύβας, της βάρκας που ταράζει τα πάντα στο πέρασμά της, όλα αυτά που σχεδιάζονται πάνω στον καθρέφτη της μεγαλύτερης ελληνικής λιμνοθάλασσας. Τόσες σπάνιες εικόνες να ταξιδεύουν είναι κάτι μοναδικό, γι αυτό είναι ξεχωριστές οι πολιτείες του νερού, το Αιτωλικό και το Μεσολόγγι.

Οι δρόμοι της ιστορίας διασταυρώνονται με εκείνους της φύσης, της παράδοσης, της Τέχνης, της γεύσης. Κάθε δρόμος ξεκινά και από κάποιο νησί: τον Ντολμά, το Βασιλάδι, την Τουρλίδα, τον Προκοπάνιστο. Όλοι αυτοί οι δρόμοι ανοίγονται μπροστά σου καθώς γυροφέρνεις την πιο παράξενη πολιτεία, το Αιτωλικό. Κι οι δρόμοι δεν είναι εύκολοι, ούτε προφανείς. Είναι θα λέγαμε κρυμμένα μονοπάτια που χρειάζεται να σε περπατήσουν σε αυτά οι ντόπιοι. Μεταφορικά, γιατί ο τόπος και οι χάρες του είναι άγνωστες, και κυριολεκτικά γιατί η λιμνοθάλασσα είναι μια ρηχή παγίδα που σε αφήνει να περάσεις μόνο από βαθύτερους, στενούς διαύλους που γνωρίζουν όσοι άνοιξαν τα μάτια τους σε τούτα τ’ ακρογιάλια.

Το Αιτωλικό είναι μια ιδιαίτερη πολιτεία γιατί και η ίδια είναι ένα νησί μέσα στη λιμνοθάλασσα, «δεμένο» με τη στεριά στη δύση και την ανατολή με δυο πολύτοξα γεφύρια, χαρακτηρισμένα διατηρητέα μνημεία, καθώς φτιάχτηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα και οι κάτοικοι πλήρωναν διόδια για να τα διαβούν. Όπως δηλαδή γίνεται σήμερα με τη γειτονική μεγαλόπρεπη γέφυρα του Ρίου. Ολόγυρα από το Αιτωλικό τα νερά κινούνται μόνο στο ρυθμό της παλίρροιας. Πάνω από τα γεφύρια περνούν τα αυτοκίνητα και στέκονται οι ερασιτέχνες ψαράδες που ρίχνουν την αρματωσιά των καλαμιών τους στα νερά.
Κάτω από τόξα της γέφυρας του Αιτωλικού περνούν οι επαγγελματίες ψαράδες με τις βάρκες τους. Έτσι ήταν πάντα αυτός ο τόπος. Δημιούργημα πιότερο του νερού παρά της στεριάς. Η ψυχή του έπλεε στα νερά. Παλιότερα δεν είχε μόνο βάρκες αλλά και καράβια, μεγάλα όπως αυτά που ταξιδεύουν πολύ ανοιχτά, στον Πατραϊκό κόλπο. Ως και το τέλος του Β. Παγκοσμίου Πολέμου ήταν εμπορικό λιμάνι και κέντρο ολόκληρης της περιοχής με μεγάλη εμπορική δραστηριότητα. Διέθετε πάνω από 50 ιστιοφόρα και μηχανοκίνητα εμπορικά πλοία μεσαίας χωρητικότητας, τα οποία εξυπηρετούσαν πλήρως τις ανάγκες του εμπορίου ολόκληρης της περιοχής. Ο στόλος αυτός διαλύθηκε τελικά μετά την λειτουργία του πορθμείου του Ρίου-Αντιρρίου. Στην πρώην πια ναυτική πολιτεία έμεινε η «ικανοποίηση» ότι το πρώτο σκάφος που άρχισε να κάνει το δρομολόγιο Ρίο-Αντίρριο ήταν από το «Αιτωλικό», αποζημίωση για την παρακμή.

 Τώρα όμως το Αιτωλικό έχει βάρκες. Όχι όπως τα παλιά πλεούμενα, βάρκες μικρές, γαϊτες και πρυάρια, αλλά όμορφες. Χωρίς καρένα για να διαβαίνουν τα ρηχά μονοπάτια της λιμνοθάλασσας. Τις σκαρώνουν στον ταρσανά στην απέναντι ακτή από τη δυτική πλευρά της πολιτείας. Από αυτές τις βάρκες, το πιο εντυπωσιακό σκαρί είναι το σταφνοκάρι. Εφοδιασμένο με έναν ξύλινο γερανό, ψαρεύει βυθίζοντας ένα μεγάλο δίχτυ, περίπου 20 τετραγωνικά μέτρα, κάθε δύο λεπτά στο βυθό της λιμνοθάλασσας και το ανεβάζει με ό,τι έχει μέσα.