Επάνω στη διαγώνιο του Αιγαίου για την Κάσο

Ο πλους πάνω σε μια διαγώνιο του Αιγαίου, είναι εξαιρετική εμπειρία. Πριν αρχίσεις να κάνεις σλάλομ μέσα στον χάρτη των Κυκλάδων νήσων, περνάς ανάμεσα στο πλήθος των πλεούμενων που αυλακώνουν τον ειδυλλιακό, αυτή την πρωινή ώρα, Σαρωνικό. Το σκάφος που κουμαντάρουμε και μας κουμαντάρει, το δυναμικό «Free George», αφήνει βαθύ το ίχνος του πάνω στο νερό, που κατρακυλά για να ενωθεί και να σβήσουν μαζί, με τα άλλα ίχνη των κοντινών και των μακρινών ταξιδιών.

Η διαδοχή των νησιών μετά από τις ιερές κολώνες του Σουνίου, μοιάζει με στροφή ποιήματος του παγανιστή Οδυσσέα Ελύτη που αιωρείται πάνω από τούτες τις ρότες των καραβιών και των αισθήσεων: Η Τζιά, η Κύθνος, η Σύρος στο βάθος, το σφηνοειδές Πιπέρι, κατά τη μεριά που ο Φοίβος σκαρφαλώνει στον ουρανό. Η Σέριφος κατά τη δύση, με τον Ταξιάρχη και την ωραία χώρα της, και η Σίφνος, και η Φολέγανδρος και η Κίμωλος. Στην άλλη όχθη, την ανατολική, η Σερφοπούλα και το Στρογγυλό, η Αντίπαρος, η Πάρος, ο ψηλός Ζας της Νάξου, η  Ηρακλειά, όλα μια γραμμή στον ορίζοντα. Το πλάνο αλλάζει, και καθώς η Νάξος και η Ηρακλειά αφήνουν ένα στενό πέρασμα για να φανεί το Κουφονήσι, μπροστά μάς κλείνει τον δρόμο η Ίος, που σε καλεί με τον παλιό φάρο να μπεις στο λιμνιώνα του Γιαλού και να γοητευτείς από τις καμπύλες της εκκλησιάς της Αγίας Ειρήνης, από τις ωραιότερες του Αιγαίου.

Η Ίος δείχνει το Μαγγανάρι της καθώς σε αποχαιρετά και σε παραδίδει στη θέα των ακτών της μυθικής Σαντορίνης, που κι εκείνη με τη σειρά της σε πρώχνει μαλακά προς τη μικρή Ανάφη και τα σπίτια της Χώρας που σαν κοπάδι αιγαιόγλαρων λες και ξεκουράζονται στη λοφογραμμή. Τα σπίτια της Χώρας συνεχίζουν να φαίνονται ακόμη κι όταν ο Κάλαμος, ο θεόρατος βράχος στον οποίο καταλήγει η Ανάφη, αρχίζει να πληρώνει τα μάτια. Αρχίζεις να πιστεύεις ότι όντως το νησί θα πρέπει να «ανεφάνη» από τα κύματα με θέλημα του Απόλλωνα για να βρουν λιμάνι οι Αργοναύτες και να σωθούν από τη θαλασσοταραχή. Η δυνατή εικόνα ξεθωριάζει σιγά-σιγά, καθώς στο ατελείωτο, ζωηρό, πέλαγος απλώνεται μια ερημία όπως αυτή των εγκαταλελειμμένων  μοναστηριών.

Τα μάτια πονάνε από την απεραντοσύνη που διασκεδάζουν δυό ερημονήσια, η Χαμηλή  και στο βάθος τα (Δ)υ(β)ούνια. Ούτε θαλασσοπούλι δεν φαίνεται πουθενά, ούτε και δελφίνι. Τα γρήγορα σκάφη τρομάζουν τα δελφίνια και κολυμπούν σε απόσταση. Οι μηχανές τους τα φοβίζουν και έτσι γρήγορα που είναι, φοβούνται να παραβγούν και να παίξουν μαζί τους. Τα κύματα όμως δεν φοβούναι τα σύγχρονα σκαριά και αντιστέκονται. Πρέπει να μειώσουν την ταχύτητά τους, να υποτάξουν μ' άλλα λόγια τον εγωισμό τους για να καβαλικέψουν μαλακά, χωρίς ταραχή για τους επιβάτες. Ετσι με μια συνεχή συνδιαλαγή με τα κύματα, φτάνουμε μπροστά στην αλυσίδα των νησιών που σαν περιδέραιο κρέμονται στο λαιμό της Κάσου. Περνάμε ανάμεσα από τα Αρμάθια και το Περιονήσι και βάζουμε πλώρη για το λιμάνι της Μπούκας. Είναι σαν να επιστρέφουμε σπίτι...

Η αμεριμνησία των μελτεμιών στην Ηρακλειά

Με δύο μικροσκοπικά χωριά, τον Άγιο Γεώργιο και την Παναγιά, με μια μεγάλη κρύπτη βαθιά στο σώμα της, με ζωντανές ακτές που ανοίγουν την αγκαλιά τους στο Λιβάδι, στο Τουρκοπήγαδο, αλλά και στην Αλιμιά, στη Βορινή Σπηλιά και στον Καρβουνόλακκο, με ένα περιδέραιο μικρονησίδων γύρω της, το νησί είναι ένα χαμόγελο της μικρής στεριάς προς τη μεγάλη θάλασσα

Ο Οδυσσέας Ελύτης πλάθει την ατμόσφαιρα των Μικρών Κυκλάδων από τα πρώτα κιόλας ποιήματα «Του Αιγαίου»:

Ο έρωτας

Το καράβι του

Κι η αμεριμνησία των μελτεμιών του

Κι ο φλόκος της ελπίδας του

Στον πιο ελαφρό κυματισμό του ένα νησί λικνίζει

Τον ερχομό.

Αυτή η ατμόσφαιρα λες και έχει ρίξει άγκυρα στον όρμο του Αγίου Γεωργίου της Ηρακλειάς, της πρώτης των Μικρών Κυκλάδων που συναντά ο «Σκοπελίτης» ερχόμενος από τη Χώρα της Νάξου. Το καράβι ταράσσει την ηρεμία του μικρού λιμανιού, ξεσηκώνοντας τους μόνιμους κατοίκους – τον χειμώνα είναι γύρω στους 100 – και τους πολλούς καλοκαιρινούς επισκέπτες που κατέφθασαν ήδη, αλλά και τις παρέες των γλάρων που ησύχαζαν στις ξερολιθιές, στα βράχια και στην κορυφή της πλωριάς καμπύλης των τρεχαντηριών.

Από τον απέναντι ψηλό βράχο ένας τολμηρός προκαλεί τη δική του ελαφριά ταραχή στον όρμο του Αγίου Γεωργίου επιχειρώντας μια θεαματική βουτιά στα ήρεμα νερά. Ωστόσο αυτό ακριβώς είναι η Ηρακλειά: τολμηρή βουτιά στα μυστήρια της θάλασσας και μικρές ταραχές στο άγγιγμα της στεριάς και των ζωντανών οργανισμών της με τον υγρό κόσμο των αμέριμνων μελτεμιών που σαρώνουν το νησί...

Η καλή ώρα της Νάξου ΙΙ

Το ταξίδι μας στη Νάξο τελείωσε ήδη από την περασμένη Κυριακή, αλλά αμέσως μόλις η Πορτάρα και το φόντο της γοητευτικής Χώρας με το κάστρο έμεινε πίσω μας, άνοιξε μποστά μας ένα καινούργιο ταξίδι, μια νέα σχέση με το νησί, μεγαλύτερης διάρκειας, αέναο. Γιατί η Νάξος δεν είναι μια παροδική καλοκαιρινή σχέση, αλλά δεσμός...

Η Νάξος είναι μεγάλη και προκαλεί μεγάλα συναισθήματα. Το πιο μεγάλο από όλα είναι η πληρότητα. Μέσα στην αγκαλιά της αισθάνεσαι γεμάτος. Δεν σε διασκεδάζει απλώς, σε γεμίζει, σαν τον μελωδικό ήχο της παραδοσιακής τσαμπούνας παρέα με το τουμπάκι στο πανηγύρι προς τιμήν των ψαράδων στον Απόλλωνα, στην άκρη της πλαγιάς όπου παραμένει ξαπλωμένος ο γιγαντιαίος κούρος, εγκαταλελειμμένος πάνω στους αιώνες από τους αρχαίους γλύπτες. Να, αυτό είναι ένα από τις πολλές χάρες της Νάξου, η συνύπαρξη των ρωμαλαίων κούρων σκορπισμένων στις ερημιές με τα κομψά κυκλαδικά ειδώλια στο αρχαιολογικό μουσείο του Κάστρου της Χώρας, του ψηλού Ζα με το νησάκι Παλάτια που στολίζει η Πορτάρα, το στολίδι Χαλκί με το παρακείμενο Φιλότι, το μεγαλύτερο χωριό των Κυκλάδων, οι ανοιχτοί δρόμοι της Τραγαίας με τα σοκάκια της παλιάς Χώρας, οι μεγαλόπρεποι πύργοι με τα ταπεινά μητάτα, η σταρ των ελληνικών χωριών Απεράθου με το Κουρνοχώρι, η ίδια η Νάξος με τις Μικρές Κυκλάδες.

Μετά είναι η αυτάρκεια. Όσα βλέπεις, όσα γεύεσαι, όσα αισθάνεσαι είναι δικά τους, από το νησί τους, από τον κήπο τους, από την ψυχή τους. Το τοπίο υπαγόρευσε τη ζωή των ανθρώπων και οι άνθρωποι χάραξαν τις βασικές γραμμές της ζωής και της ιστορίας τους πάνω στο τοπίο, περίπου όπως οι άνθρωποι του πρώτου κυκλαδικού πολιτισμού χάραξαν τους χορευτές πάνω στην πέτρα στο Κορφί τ' Αρωνιού. Κι αυτά που έγιναν για τους επισκέπτες, δεν σκεπάζουν τη ζωή των ίδιων των κατοίκων, αλλά κάπου είναι, ίσως, και ένα κομμάτι της, το κομμάτι του Ξένιου Διός που δεν είναι ξένος στη Νάξο. Με άλλα λόγια, κάπου μέσα στην τουριστική ανάπτυξη, η παράδοση της φιλοξενείας, υπερισχύει της εκμετάλευσης. Είναι ένας ακόμη λόγος που οι σχέση των επισκεπτών με νησί είναι μακροχρόνια.